جاذبه های گردشگری قلعه گوراب یا گور آب باستانی

موقعیت جغرافیایی قلعه گوراب

قلعه گوراب در روستای گوراب ، در شرق بزرگراه ملایر-اراک ، یکی از روستاهای شهرستان ملایر در استان همدان واقع شده است و در تاریخ و هویت ایران سهم مهمی دارد.نام گوراب به علت حمله اعراب به ایران بعدها به جوراب تغییر یافت‌.

تاریخ و فرهنگ قلعه گوراب

این منطقه گوراب (به معنای واقعی کلمه قبر آب) نامیده می شد زیرا در گذشته تمام آبها و سیل مناطق اطراف آن تا روستای گوراب جریان داشت و پس از مدتی به داخل زمین نفوذ می کرد. گوراب به معنای سرزمینی است که آب در آن فرو می رود. اسامی دیگری که به قلعه گوراب نسبت داده شده است شامل تپه گوراب ، قلعه گوراب ، تپه گوراب ، قلعه جوراب ، جوراب دژ ، دهکده گوراب یا ارگ گوراب

طبق مطالعات باستان شناسی انجام شده در سال 2006 ، کربن 14 روی مواد آلی قلعه آزمایش کرد ، سن لایه ها مشخص شد. لایه اول مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد ، لایه دوم متعلق به هزاره ششم و هفتم قبل از میلاد است و لایه سوم مربوط به عصر مفرغ است . همچنین برخی از آثار به جا مانده از قلعه که مربوط به دوره های هخامنشی ، اشکانی ، ساسانی و اسلامی است یافت شده است.

قدیمی ترین کتابی که در آن نام گوراب در مجموعه " ویس و رامین (ویس و رامین)" شاعر "فخرالدین اسعد گورگانی" ذکر شده است . این یک داستان عاشقانه است که در دوران اشکانی - ساسانی ساخته شده است.

داستان کشف این قلعه از این قرار است که در اوایل دوره پهلوی ، یک کشاورز هنگام شخم زدن زمین خود ، یک قطعه بزرگ گوهر یاقوت را در دهکده گوراب پیدا کرد. کشاورز سعی کرد یاقوت را برای خودش پنهان کند اما موفق نشد. حاکم منطقه آن را به دولت مرکزی فرستاد. زیبایی یاقوت توجه رضاشاه را به خود جلب کرد بنابراین تیمورتاش ، اولین وزیر دربار پهلوی را برای تحقیقات بیشتر به آن منطقه اعزام کرد .

 تیمورتاش پس از جستجو چیزی پیدا نکرد و پرونده را مختومه کرد. همه فراموش شد تا اینکه دکتر نرسی جعفری، یک باستان شناس و جامعه شناس از شهر ملایر ، در دهه 1960 به این موضوع علاقه مند می شود. دکتر جعفری و همکارانش پس از تحقیقات گسترده ، یاقوت را برای بررسی به آمریکا فرستادند. 

آمریکایی ها بر روی آن کتیبه ای یافتند و نتیجه گرفتند که این یاقوت متعلق به "بهرام گور" پادشاه ساسانی است که آن را به گردن اسب خود آویزان کرده است. تحقیقات نشان می دهد که این مکان احتمالاً حدود 2000 سال پیش دارای منطقه ای باتلاقی و جنگلی بوده است که مکان مناسبی برای زندگی حیوانات وحشی مانند گورخر و گراز است و احتمالاً به همین دلیل است که بهرام پنجم برای شکار به منطقه نقل مکان کرده است. به احتمال زیاد ، روستای گوراب محل شکار محلی است که بهرام گور به آنجا رفته و دیگر برنگشته است.

کهن ترین لایه لایه زیرین تپه است که قدمت آن به عصر پیش از تاریخ و حدود هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد . قدمت لایه های میانی نیز به هزاره اول قبل از میلاد باز می گردد و لایه های فوقانی نیز مربوط به دوره اسلامی ، از جمله دوره ایلخانی است هنگامی که نفوذ سومریها در مناطق زاگرس نشین آن زمان گسترش یافته بود ، دژ گوراب یکی از هشت کانون اقتصادی سومریان در منطقه بود و کارکرد اصلی آنها ،جمع آوری کالاهای مورد نیاز تمدن اروکی در جنوب بین النهرین بوده است . در دوره اشکانی قلعه ای مستحکم در این بنا محل بنا شده بر بنا به نظر باستان شناسان سکونت در این مکان تا دوره قدیمی ترین کتابی که نام گوراب در آن ذکر شده است مجموعه ویس و رامین نوشته فخر الدین اسعد گرگانی است.